Spelen met AI
AI, artificiële intelligentie, ook wel kunstmatige intelligentie genoemd is enorm in opkomst. Het maken van kunst, schrijven van teksten, programmeren, de mogelijkheden lijken eindeloos te zijn. Veel mensen zijn er huiverig voor, bang om hun baan kwijt te raken of angstig dat we deze techniek straks niet meer in de hand kunnen houden. Die angst is niet geheel onterecht maar de techniek is er en gaat ook niet meer weg, dus kunnen we maar beter leren om er op een verantwoorde manier mee om te gaan. Hoog tijd dus om me eens in deze materie te verdiepen.
Bij mijn eerste poging heb ik aan ChatGP de opdracht gegeven om als lezer vragen te stellen aan mij als schrijver. Daar rolde deze 30 vragen uit en ik heb ze allemaal beantwoord. Veel van deze vragen krijg ik sowieso al van mensen dus heb ik er meteen een mooie FAQ* pagina van gemaakt
*veelgestelde vragen, maar dan op z’n Engels
Hieronder staan de door ChatGP bedachte vragen, als je er op klikt ga je naar het door mij geschreven antwoord. Het zijn er 30 en dat is best veel tekst maar je hoeft niet alle vragen in één keer te lezen natuurlijk. het mag wel, ik houd je in elk geval niet tegen.
- Wat inspireerde je om met schrijven te beginnen?
- Wie is je favoriete auteur en waarom?
- Wat is je favoriete boek en waarom?
- Waar haal je je ideeën voor verhalen vandaan?
- Wat is je schrijfproces?
- Hoeveel tijd besteedt je per dag/week aan schrijven?
- Hoe belangrijk is research voor je boeken?
- Hoe belangrijk is feedback van lezers voor je?
- Heb je ooit last gehad van writer’s block? Zo ja, hoe kwam je er overheen?
- Hoe belangrijk is de titel van een boek?
- Is er een specifiek genre waarin je het liefst schrijft en waarom?
- Hoe belangrijk is de cover van een boek?
- Wat is je favoriete personage dat je ooit hebt geschreven en waarom?
- Op welk moment wist je dat je schrijver wilde worden?
- Wat is je grootste uitdaging als auteur?
- Hoe belangrijk is de opening van een boek?
- Welk advies zou je geven aan beginnende schrijvers?
- Heb je ooit tijdens het schrijven van een boek de plot veranderd?
- Waar haal je de inspiratie vandaan voor je personages?
- Hoe belangrijk is het einde van een boek?
- Welke auteurs hebben je het meest beïnvloed en waarom?
- Hoe belangrijk is de eerste zin van een boek?
- Hoe belangrijk zijn de eerste paar hoofdstukken van een boek?
- Schrijf je liever aan een bureau of op een andere plek?
- Wat is je favoriete genre als lezer?
- Hoe belangrijk zijn de details in jouw boeken?
- Hoe belangrijk is het tempo van een verhaal?
- Hoe belangrijk is de omgeving in een boek?
- Hoe belangrijk is de uitwerking van personages in je boeken?
- Wat is je favoriete schrijf gerelateerde quote?
1. Wat inspireerde je om met schrijven te beginnen?
Bij mij heeft het er altijd al in gezeten. Toen ik hele zinnen kon uitspreken begon ik al zelfverzonnen verhaaltjes te vertellen.
Drie turven hoog was ik en in de bus onderweg met mijn ouders naar opa en oma. De reis ging van Rotterdam naar Ouddorp en duurde lang, héél lang. Ik was helemaal in mijn element. Een publiek dat nergens heen kon en de verhaaltjes en liedjes rolde er achter elkaar uit. Een entertainment programma met een hoog vertederend karakter zullen we maar zeggen.
Toen ik eenmaal leerde schrijven was opschrijven van die verhaaltjes een logisch gevolg. Ik wist al op heel jonge leeftijd dat ik later schrijvert* en dichteres zou worden 😁
*Rotterdams dialect
2. Wie is je favoriete auteur en waarom?
Om uit al die getalenteerde auteurs er slechts één te noemen is eigenlijk niet te doen.
Ik heb al vaker benoemd dat Tjeerd Langstraat tot mijn favorieten behoort maar dit keer zal ik vertellen welke schrijver de grootste impact op mij gehad heeft en waarom.
Het was op de middelbare school, de leerkracht Nederlands was langdurig ziek en zijn lessen werden verdeeld over de andere leerkrachten, niet zelden tegen wil en dank.
Onze klas kreeg meneer de Waard van Wiskunde toegewezen. Een flamboyante man met woeste rode ZZ-top baard en een flinke bos wilde rode krullen.
We kregen les op de bekende meneer de Waard manier. Nederlandse les vanuit de Suske en Wiske. Alle stijlfiguren werden ons op die manier aangeleerd en ik ben ze nooit meer vergeten.
Aan de verplichte opstellen zouden we echter ook bij hem niet niet ontkomen. Gelukkig maar want ik vond opstellen schrijven het allerleukste om te doen.
Meneer de Waard riep me na de les bij zich om het over mijn opstel te hebben. Hij was de eerste volwassene die mijn liefde voor schrijven serieus nam en me vertelde dat ik talent had. Hij vertelde me dat ik literatuur moest gaan lezen om mijn taalvaardigheid te verbeteren. Van hem kreeg ik het boek ‘De komst van Joachim Stiller’ geschreven door Hubert Lampo.
Het lezen van dit boek heeft een onuitwisbare indruk op mij gemaakt. Dat je een eigen werkelijkheid kunt scheppen met slechts woorden, maakte me intens gelukkig.
Hubert Lampo is dé schrijver die de meeste indruk op me heeft gemaakt en behoort daardoor absoluut tot mijn favoriete schrijvers.
3. Wat is je favoriete boek en waarom?
Dit is dus echt een onmogelijke vraag maar omdat ik toch een antwoord wil geven grijp ik maar even terug op de vorige vraag.
‘De komst van Joachim Stiller’ Mijn eerste kennismaking met literatuur en dat heeft dus een enorme impact gehad op mijn leven.
4. Waar haal je je ideeën voor verhalen vandaan?
Echt met stip de meest gestelde vraag en mijn antwoord is en blijft onveranderd. Overal, een gesprek, een liedje, een nieuwsbericht, een geur, een smaak, de regen op mijn huid. Schrijven doe je met al je zintuigen.
5. Wat is je schrijfproces?
Elke ochtend begin ik met 10 minuten freewriten, mijn hoofd leegschrijven noem ik dat. Dan ligt het er maar net aan met welk project ik bezig ben. In grote lijnen; het onderwerp bepalen, aantekeningen uitwerken, verhaallijn uitzetten, flashcards maken, research doen, een deadline bepalen en elke dag schrijven, schrappen, herschrijven en aanvullen. Dan is er ook nog het maken van foto’s en de bewerking ervan, Social Media posts maken en inplannen, Reacties beantwoorden en de website bijhouden.
6. Hoeveel tijd besteedt je per dag/week aan schrijven?
Dat is heel moeilijk te zeggen. Schrijven is óók veel denken, in mijn hoofd ideeën laten sudderen. Het is ook research doen, veel lezen en onderzoeken dus. Het daadwerkelijke schrijven is slechts een onderdeel van hele proces. Als schrijver sta ik bijna altijd aan. Zelfs in mijn slaap gaat het door, daarom ligt er standaard een notitieboekje met pen naast mijn bed. Hoewel ik tegenwoordig eerder onder de deken iets op mijn telefoon tik of inspreek omdat dat makkelijker is en meneer Schrijfhart minder stoort in zijn slaap.
7. Hoe belangrijk is research voor je boeken?
Dat ligt een beetje aan wat ik aan het schrijven ben maar hoe of wat dan ook, de feiten moeten kloppen. Voor ‘De val van Gorka’ heb ik research gedaan naar politieonderzoeken en de strafmaat voor de misdrijven die in het boek voor komen. Daarnaast heb ik research gedaan naar amputatie en revalidatie.
8. Hoe belangrijk is feedback van lezers voor je?
Feedback is heel erg belangrijk. Het is fijn om met mensen in gesprek te gaan over wat je heb geschreven omdat je dan weet hoe je verhalen overkomen. Complimenten zijn fijn maar kritiek kan ook heel fijn zijn als het goed onderbouwt is. Je leert er altijd iets van ook als je het er niet mee eens bent.
9. Heb je ooit last gehad van writer’s block? Zo ja, hoe kwam je er overheen?
Een writer’s block als in echt niet meer kunnen schrijven eigenlijk niet. Uiteraard heb ik ook wel eens een dag geen zin maar langere tijd niet kunnen of willen schrijven dat is me nog niet overkomen. Wat wel gebeurd is dat ik vastloop in een verhaal wat me dan helpt is om toch gewoon door te schrijven ook al is het complete onzin. Door te schrijven en te schrappen en later hele stukken weg te gooien komt de motor toch weer op gang. Maar even je zinnen verzetten door wat anders te gaan doen, wandelen een boodschap, stofzuigen en ondertussen je hersenen lekker te laten malen kan ook goed helpen. Uiteindelijk lost het zich altijd weer op.
10. Hoe belangrijk is de titel van een boek?
Elk onderdeel van een boek is belangrijk en de titel dus ook. Een goede titel bedenken kan overigens best lastig zijn. Met een handjevol letters moet je iets prijsgeven over het onderwerp van je boek én het moet de potentiële lezer nieuwsgierig genoeg maken om uit het enorme aanbod jouw boek op te pakken. Veel schrijvers beginnen dan ook met een werktitel om dit later in het schrijfproces op te pakken.
11. Is er een specifiek genre waarin je het liefst schrijft en waarom?
Grappige vraag want ik heb eigenlijk nooit echt bewust voor een bepaald genre gekozen. Door veel te schrijven heb ik gaandeweg een eigen stijl gevonden en blijkbaar schrijf ik graag verhalen waarin de psyche van de mens bepalend is. Wat het over mij zegt weet ik niet precies, maar ik heb dan ook nog eens een voorkeur voor de donkere kanten van de psyche.
Waarom doen mensen wat ze doen en wat voor gevolgen heeft dat? Dat is de vraag die ik mijzelf tijdens het schrijven dan ook veelvuldig stel.
12. Hoe belangrijk is de cover van een boek?
Dit ligt in het verlengde van vraag 10. De cover is misschien nog wel belangrijker dan de titel. De uitstraling van een boek zegt als het goed is heel veel, zo niet alles over wat voor soort boek het is. De afbeelding, de kleuren, de typografie, al die onderdelen geven een eerste indruk van het boek. De achterflap waarop meestal een korte beschrijving van het verhaal staat bepaald meestal of de klant je boek koopt of niet. Het samenspel van cover en titel is dus iets waar je heel veel aandacht aan moet schenken en het liefst een professional voor inschakelt.
13. Wat is je favoriete personage dat je ooit hebt geschreven en waarom?
Deze is echt super makkelijk te beantwoorden. Mijn favoriete personage is Gorka. Een personage waar ik me heerlijk op heb kunnen uitleven. Gorka is zo onbeschoft en zo egoïstisch, wat ik ook bedacht niets was te gek. Gorka staat mijlenver van mij af en juist daarom was het zo leuk om me in hem te verplaatsen.
14. Op welk moment wist je dat je schrijver wilde worden?
Deze vraag heb ik eigenlijk al beantwoord bij vraag 1. Hoe oud ik precies was weet ik echt niet meer maar al op hele jonge leeftijd.
15. Wat is je grootste uitdaging als auteur?
Mijn grootste uitdaging is het promoten en verkopen van mijn boek. Voor een introvert als ik nu eenmaal ben vind ik dat sowieso ontzettend lastig, maar indie auteurs of selfpublishers lopen echt tegen een hoge muur op bij de boekhandels. Helaas wordt het in eigen beheer uitgeven in Nederland nog steeds niet serieus genomen. In andere landen is het veel meer geaccepteerd.
16. Hoe belangrijk is de opening van een boek?
Het is belangrijk maar je moet er ook niet te ingewikkeld over doen. Je wilt als schrijver de lezer natuurlijk vanaf het begin het verhaal in trekken maar dat hoeft echt niet meteen in de eerste alinea. De eerste 100 bladzijden zijn belangrijk als je dan de aandacht nóg niet heb weten te vangen dan haakt een groot gedeelte van je lezers af.
17. Welk advies zou je geven aan beginnende schrijvers?
Heel veel schrijven, het liefst elke dag. Meters maken en ga op zoek naar contact met andere schrijvers. Gelukkig is dat online helemaal niet zo moeilijk. Maar vooral heel veel doen, woord voor woord, zin voor zin ga je steeds meer je eigen stijl ontwikkelen en creëer je een eigen lezerspubliek. En ook niet onbelangrijk, geniet van het proces want rijk ga je er waarschijnlijk niet van woorden dan kun je er maar beter plezier in hebben.
18. Heb je ooit tijdens het schrijven van een boek de plot veranderd?
Meer dan eens. De door mij en andere schrijvers bedachte personages komen tot leven en ontwikkelen zich tijdens het schrijven op een manier die je van te voren niet bedacht had. Als schrijver moet je dan wel alle zeilen bij zetten om grip op je verhaal te houden. Toen ik tijdens NaNoWriMo 2021 aan ‘De val van Gorka’ aan het schrijven was besloot mijn hoofdpersoon ineens een hele drastische stap te zetten. In paniek appte ik schrijfmaatje Tjeerd Langstraat want ineens leek mijn verhaal de verkeerde kant op te gaan. Zijn advies was om met mijn personage mee te bewegen, schrappen kon tenslotte altijd nog. Uiteindelijk is mijn verhaal er alleen maar beter van geworden en krijg ik veel complimenten over deze plottwist.
19. Waar haal je de inspiratie vandaan voor je personages?
Jaren geleden deed ik een schrijfcursus bij Marjon Cosijn van OSMC. Daar heb ik geleerd om levensechte personages te ontwikkelen. Ik observeer veel mensen en, niet verder vertellen, ik luister veel af. Dat observeren deed ik overigens als kind al en dat komt bij het schrijven heel goed van pas. Bovendien lees ik graag Psychologie Magazine en daar haal ik heel veel informatie en ook inspiratie uit. De psyche is een hele interessante bron van inspiratie voor mij.
20. Hoe belangrijk is het einde van een boek?
Als het boek uit is moeten de belangrijkste vragen uit het verhaal beantwoord zijn. De lezer moet niet in twijfel worden achtergelaten. Het is best lastig om te bepalen waar het verhaal moet stoppen. Je wilt niet te abrupt eindigen maar het verhaal ook niet te lang laten kabbelen. Als de lezer het boek tevreden maar ook met een beetje heimwee dichtslaat en weer even moet landen in het gewone leven dan ben ik als schrijver meer dan tevreden.
21. Welke auteurs hebben je het meest beïnvloed en waarom?
Zoals in vraag 2 al is te lezen allereerst Hubert Lampo, maar ook Martin Bril, Carl Ruiz Zafón, Alice Munro, Tjeerd Langstraat en ik zou er nog zoveel meer kunnen benoemen. De redenen waarom zijn net zo divers als de schrijvers. Hubert Lampo vanwege zijn beschrijvingen van details, Zafón vanwege zijn schilderachtige verhalen, Bril weet met een goedgekozen details een compleet personage neer te zetten, Munro vanwege haar korte verhalen die net zo veel inhoud en verhaal hebben als een complete roman en last bus not least Tjeerd omdat hij met zijn vlotte schrijfstijl altijd op het randje balanceert en er zelfs over durft te gaan.
22. Hoe belangrijk is de eerste zin van een boek?
Naar mijn mening wordt daar veel te veel gewicht aan gehangen. Natuurlijk is een sterke openingszin heel fijn maar het is slechts één zin. De opening van het verhaal, niets meer en niets minder. De zinnen erna zijn vele malen belangrijker.
23. Hoe belangrijk zijn de eerste paar hoofdstukken van een boek?
Het is belangrijk om je lezers zo snel mogelijk het verhaal in te krijgen en te zorgen dat het boek wegleggen niet eens meer in ze opkomt. Als de eerste hoofdstukken niet boeien dan haakt de lezer af.
24. Schrijf je liever aan een bureau of op een andere plek?
Het meest verstandige is om aan een bureau te schrijven maar als ik eerlijk ben schrijf ik het liefst ietwat onderuitgezakt op de bank. Maar ook buiten in de openlucht schrijven vind ik erg fijn. Met de billen in het gras, kwetterde vogeltjes en mijn hond naast me, zo fijn. Soms heb ik reuring nodig bij het schrijven en dan pak ik mijn schrijftas en ga ik in een cafeetje of koffietentje zitten. Als het erop aankomt kan ik bijna overal schrijven.
25. Wat is je favoriete genre als lezer?
Mijn smaak op het gebied van lezen is best breed. Ik lees graag thrillers, historische romans maar een feelgood mag ik ook graag lezen. Aangespoord door een lieve vriend ben ik ook fantasy meer gaan waarderen. Op leesgebied ben ik echt niet kieskeurig.
26. Hoe belangrijk zijn de details in jouw boeken?
Het hangt een beetje af van het verhaal maar de details moet wel kloppen. Bovendien vind ik het leuk om details in het boek te verstoppen die niet meteen door iedereen opgepikt worden. Zo begint in het eerste deel van ‘De val van Gorka’ elk hoofdstuk waarin Gorka aan het woord is met het woordje ik en als Bibi aan het woord is met wij. Wie het boek gelezen heeft begrijpt vast wel waarom 😉.
27. Hoe belangrijk is het tempo van een verhaal?
Het tempo van het verhaal moet passen bij de inhoud. Bovendien is het goed om het tempo af en toe af te wisselen. Om dit op de juiste manier toe te passen spreek ik delen van mijn tekst in op mijn telefoon. Door terug te luisteren hoor ik of ik het juiste tempo te pakken heb, of de zinnen lekker lopen en waar ik moet vertragen of juist versnellen.
28. Hoe belangrijk is de omgeving in een boek?
Dat ligt heel erg aan het verhaal. Als de omgeving geen directe rol speelt binnen het verhaal hoef je er ook niet veel woorden aan te besteden. Als de omgeving van cruciaal belang is voor het verhaal dan doet elk detail ertoe.
29. Hoe belangrijk is de uitwerking van personages in je boeken?
Onvoorstelbaar belangrijk. Als schrijver moet je alles weten van je personage. Uiterlijk, hobby’s, favoriete eten, kledingstijl, de eerste verliefdheid, huisdieren, politieke voorkeur, muzieksmaak, echt alles wat je maar kunt bedenken. Dat hoeft niet allemaal terug te komen in het verhaal uiteraard. Als het je verhaal niet verder helpt dan hoef je het ook niet te benoemen. Als schrijver moet je elk personage in je boek door en door kennen. Ze moeten eerst voor mij als schrijver gaan leven om ze levensecht in het verhaal te kunnen plaatsen. De lezer voelt dat feilloos aan als de schrijver zich er te makkelijk van af heeft gemaakt.
30. Wat is je favoriete schrijf gerelateerde quote?
Ik eindig deze lange vragenlijst met een quote van Lisette Jonkman “Schrijven kreng” Het is de titel van een erg grappig en motiverend schrijfboek maar ook wat vriendje Tjeerd en ik tegen elkaar zeggen als een soort van peptalk. Schrijven is vooral doen, het is doorzetten, een heus ambacht. Schrijven is hard werken.
Dit waren de vragen en als je ze allemaal gelezen hebt dan neem ik hierbij mijn petje voor je af. Je bent een echte fan 😊